Bamba bir ruhani liderin adı. Bamba Ma Woor da ‘Mağrur Bamba’ demek. Fransız askerleri Afrika’ya geldikleri zaman, başkaldırıp boyun eğmeyen bütün herkes Bamba’nın takipçisi olmuş. Dolayısıyla Bamba’nın Afrika halkı için önemli bir yeri var. Özellikle de sömürgeciliğin başladığı zamanlarda Gabon’un her yerinde böyleydi. Afrika’da Fransızlara başkaldıranları Mayombe adlı bir adaya sürgüne gönderiyorlardı. Bu adada bütün sürgüne gönderilenler o kadar zor iklim koşulları altında yaşıyorlardı ki, hepsi bir süre sonra hayatlarını kaybediyordu. Hangi mucize oldu, nasıl oldu bitti bilmiyorum, ama sadece Bamba oradan sağ olarak kurtuldu, sadece o geri dönebildi.
Dolayısıyla, Afrika’da bizim için sömürgeciliğe karşı başkaldırının simgesi ve sürgünde sağ kalabilen yegâne kişi olması açısından da çok büyük önemi var. Bamba’nın Fransız sömürgecilere karşı söylediği beş sözü vardı, “size dokunmayacağım, Tanrı’ya bir rahatsızlık vermeyeceğim, size ‘canım yanıyor’ demeyeceğim, ‘beni nereye götürüyorsunuz?’ demeyeceğim ve ‘beni ne zaman serbest bırakacaksınız?’ demeyeceğim.” Sonuna kadar bu beş taahhüdün arkasında durdu. Bu sayede de hiçbir yara almadan kurtulabildi. Can veren tüm öteki Afrikalıların haricinde bir tek Bamba kurtuldu. Fransızlar Bamba’yı aldatmaya çalışıyor, “şu anda ibadet vakti, eğer şu anda ibadet etmezsen az önce verdiğin beş sözden birini ihlal etmiş olacaksın, Tanrı’yı rahatsız etmiş olacaksın, eğer bizim gemimizde ibadet edersen bu sefer de ilk verdiğin sözü ihlal edeceksin ve bizi rahatsız ediyor olacaksın” diyorlar. Ve orada bir mucize gerçekleşiyor. Bamba koyun derisinden bir seccadeyle denizin üstünde ibadet ediyor, ‘Dönüşü Olmayan Yolculuk’ adlı bu serüvenden sadece o kurtulabildi. Bu yüzden de o hepimizin kurtarıcısı.
Cheikh Lô ile söyleşiden.
Pr; Açık Dergi
Yt; 10 Mart 2006.