(GVS) İnsanların kontrol edilmesi için öngörülen bir uzaktan kumanda teknolojisi ve onun cihazı. Oyuncak arabaları, pilotsuz uçakları ya da robot askerleri hareket ettiren, durduran, ilerleten, uçuran, kaldıran, indiren kumanda cihazlarının en geliştirilmiş biçimi ya da bu teknolojiye verilen ad. Japonya’da Nippon Telegraph & Telephone (NTT) şirketi bu teknolojiyi, esas olarak bilgisayar oyunlarının daha gerçekçi olması için geliştirdiğini bildiriyor. Ama, GVS’nin, tazer gibi ‘öldürücü-olmayan silahlar’ kategorisindeki son yeniliklerden biri olarak dünyanın çeşitli ülkelerindeki kolluk teşkilatlarına, hatta silahlı kuvvetlere pazarlanabileceğinden de korkuluyor. (Bkz; Tazer)
GVS teknolojisi şöyle çalışıyor: Özel tasarlanmış bir başlık kafaya geçiriliyor. Başlıktan beyne çok düşük voltajlı elektrik akımı gönderiliyor.
Bu akım, kulakların arkasından veriliyor –uzaktan kumanda aygıtının ‘joystick’i hangi yönde oynatılırsa ona bağlı olarak ya sağdan sola ya da soldan sağa doğru. Teknolojinin esas ilkesi şu: kulağın içinde vücut dengesini sağlamaya yardımcı olan duyarlı sinirler zayıf elektrik akımı ile tahrik ediliyor ve denge altüst oluyor.
Associated Press haber ajansının iş dünyası muhabirlerinden Yuri Kageyama, GVS ile kendisine uzaktan kumanda etmeleri deneyine kendi rızası ile girdikten sonra, bu deneyi biraz “sinir bozucu ve bitkin düşürücü” diye tarif etmiş. Yolda dümdüz yürümeye ne kadar çalışırsa çalışsın, sürekli sağa ya da sola ‘çekiyor’muş istemeden ve hep yere yıkılacak gibi oluyormuş. Aygıtı kullanan araştırmacı joystick’i sağa çekerse, denekte de sağa yönelmek için gizemli ve dayanılmaz bir dürtü uyanıyormuş. Sola çekerse de sola. Denek, dengesini korumanın tek yolunun o yöne gitmek olduğu yönünde mutlak –ve tabii yanlış– bir kanaate sahip oluyormuş.
Kendi İstemiyle Kendi İstemi Dışında
GVS teknolojisinin hiç acısız, ama hayli dramatik olduğu bildiriliyor. Denek hiç farkında bile değilken ayakları ‘kendiliğinden’ harekete geçiyor. Teknolojinin belki de en şaşırtıcı ve olağanüstü özelliği de, insanın kendi kendisini ‘uzaktan kumanda’ ile yönlendirebilmesi. Cihazı kendi eline alan denek, joystick’i oynatarak, kendini ‘kendi arzusuyla’ kendi ‘arzusu hilafına’ sağa sola yönlendirebiliyor. Elektrik akımıyla neden sağa sola ‘çektiğimiz’ konusuna henüz bilimsel bir açıklama getirilebilmiş değil. Ne var ki NTT şirketi araştırmacıları bu tekniği kullanarak insanları devasa bir ‘pretzel’ (kendine has bir şekilde düğümlenerek pişirilen bir çeşit hamurişi) çizecek şekilde yürütmeyi başarmışlar.
GVS teknolojisi bilgisayar oyunlarında ya da lunapark eğlencelerinde kullanılmak üzere tasarlanmış. Diğer kullanım alanlarından biri de elektrik akımını müzikle eşzamanlı hâle getirmek. Bu durumda denek, iradesi dışında çılgınca baş sallamaya (headbang) başlayabiliyor ve bulantıdan kusabiliyormuş. Ama NTT mühendisleri, bunu deneğin müzik kulağının yetersizliğine bağlamışlar ve aslında birçok insanın bu deneye bayıldıklarını söylemişler. Hatta, i-pod’larda kullanmak için Apple şirketinden teklif alabileceklerini de eklemişler.
GVS teknolojisinin, insana zarar verip vermediği bilinmiyor. Teknolojiyi geliştirenler akım çok düşük olduğu için hiçbir zararın söz konusu olamayacağını söylüyor, karşıdan hızla gelen arabadan kaçmak, tünelde hapsolmuş madenciyi kurtarmak gibi yalnızca faydalı, barışçıl amaçlar için kullanılabileceğini, insanın iradesi dışında ona bir şey yaptırmak gibi bir amaç gütmediklerini de önemle ekliyorlar.
Hatta, GVS’ye rağmen, insanların bir elektrik direğine, duvara vs. tutunarak ya da yere yatarak GVS’ye karşı ‘direnebilmesinin’ de pekâlâ mümkün olduğunu ayrıca belirtiyorlar.
Bununla birlikte, ‘öldürmenin en iyi sonuç olmadığı’ düşünülen eylemlerde, mesela protesto gösterilerinde insanlara hemen boyun eğdirmek için polisin elinde çok etkili bir ‘silah’ olarak kullanılmasının ciddi bir olasılık olduğunu belirten uzmanların sayısı da az değil. Teksas’ta bir silah firması elektromanyetik dalgaları kulaktan vererek insanları pasifleştirme konusu üzerinde etraflı GVS araştırmalarına girişmiş bile.
Kendini denek olarak kullandıran AP muhabiri GVS teknolojisine direnmenin mümkün olmadığını kendi deneyiminden çıkartmış durumda: “Akım verilmeye devam edilirse,” diyor, “büyük olasılıkla emirlere uymaya ikna olursunuz. Ben bu duygudan hoşlanmadım. Hiç hoşlanmadım.”
Der; Adem Örmar.