Kısaca barınak, yol, köprü gibi yapı ve mekânların doğa kanunları ve varolan doğal koşullar ile planlanması ve inşa edilmesi, ortak kabul görmüş standartları olmasa dahi, ekolojik mimari olarak adlandırılıyor. Ülkemizdeki yerel ekolojik mimari örnekleri olarak keçi kılı yörük çadırını, kerpiç, taş-toprak, ahşap yapılardan bazı geleneksel örnekleri gösterebiliriz. Bunların ekolojikliği; doğru yerde doğru kişiler tarafından doğru malzeme ve teknikle, doğru zamanda ve doğru şekilde yapılması ve kullanılması ile ölçülür.
Yukarıdaki şıklardan biri dahi eksik olursa, yapımız ekolojik olmadığı gibi; doğaya, yapanlara, yaşayanlara daha çok zarar verebilir ve beklenen işlevi görmeyebilir. Örneğin Ege ve Akdeniz bölgelerimizde çokça gördüğümüz bir taş yapı çatı sistemi olan kargı, okaliptüs-mersin-zakkum yaprağı, erişte (deniz yosunu) aktoprak ve geren toprağı sandviçi doğru uygulamasında mükemmel sonuç verir. Yazın serin, kışın sıcak tutar, evi yıllarca güzel kokutur, zararlı haşaratın gelmesini engeller. Yapımı ve kullanımında ekolojik ayak izi çok küçük olurken, uygulamadaki çok küçük bir hatanın bedeli de büyük olabilir. Örneğin yosunlardan bir tanesi dik kalır da üst katman toprağın içinden yukarı uzanırsa, bu, yoğun bir yağmurda yapıyı sel almasına sebep olabilir. Ya da evin ısıtma sistemi içeriyi kurutan bir yöntem olursa, binanın damı bir süre sonra içinde fazla kuruyan malzemelerin dengeyi bozması ile işlevini yitirebilir.
Ekolojik mimaride ‘bilgi’ yeterli değildir; bilgelik ve yüksek farkındalık gerekir. Mimarlık eğitimi ya da standart bir çerçeve eğitim almış kişilerin bu konuda eser vermelerine eğitimleri yeterli olmaz. Bir ekolojik mimar yaşamı kendi döngülerinin penceresinden izleyebiliyor olmalı. Ekolojik mimari dinamiktir, yapılan planlar hedef güncellenirken yolda bir çok değişikliğe uğrayabilir.
Hatta ekolojik mimari bir proje hiç bitmez; yapılış mantığı, belirlenmiş hedefe ulaşmak şeklinde doğrusal değil, yaşamın kendisi gibi döngüseldir. İklim değişir, kullanıcısının yaşamı değişir, yapı da değişir.
Günümüzde ısı yalıtımı iyi yapılmış herhangi bir binaya dahi ekolojik mimari ürünü olarak bakılabiliyor, kanmayın! Eğer gerçek bir ekolojik yapı sahibi olmak istiyorsanız kendinizi inşa etmekten başlayın, mimarınız olun, harikalar yaratın ve sorumlulukları ile yaşayın onlarla.
Victor Ananias