Jorge Luis. Çok sayıda yazarın üslûbunu, tekniğini ve edebiyat hakkındaki düşüncelerini neredeyse tek başına değiştirmiş Arjantinli şair, öykü ve deneme yazarı. Doğum: 24 Ağustos 1899, Buenos Aires, Arjantin. Ölüm: 14 Haziran 1986, Cenevre, İsviçre.
1899 Doğum yılı. Birkaç ay önce Lolita’nın yazarı Vladimir Nabokov da, St.Petersburg´da doğdu. İkisinin de hayatında İsviçre önemli yer tutar.
Buenos Aires Doğduğu, 1. Dünya Savaşı nedeniyle terk ettiği, 1921’de yeniden döndüğü, 1938’de dokuz yıl boyunca kütüphane memurluğu yaptığı, 1946’da Juan Peron’un iktidara gelişiyle kütüphanedeki işinden atıldığı, Peron 1955’te devrilince Arjantin Ulusal Kütüphanesi’nin Müdürlüğü’ne getirildiği şehir.
Jorge Guillermo Borges Babası. Avukat ve psikoloji öğretmeni. Borges’e ‘Zeno’nun Paradoksları1‘nı bir satranç tahtasında anlatarak ilk felsefe dersini veren kişi.
Leonor Acevedo de Borges Annesi. Arjantin’in ‘özgürlük’ tarihinde önemli yeri olan bir aileden geliyordu. 99 yaşına kadar yaşadı ve Borges ile dünyayı dolaştı.
Palermo Çocukluğunun geçtiği Buenos Aires’in kuzey banliyösü. Vahşi adamlarla ‘diri’ kadınların tango yaptığı kabareleri; intikam, bıçak dövüşleri ve ‘gaucho’lar2 ile ‘kavrulmuş’ ateşli hikâyelerin anlatıldığı renkli sokakları ve genelevleriyle Borges’in ilk ürünlerinin çoğunun ilham kaynağı.
1923 İlk şiir kitabı Fervor de Buenos Aires’in (Buenos Aires Tutkusu) yayınlandığı yıl.
1933 – 1934 En ünlü eserlerinden biri olan Historia Universal de la Infamia’nın (Alçaklığın Evrensel Tarihi) yayınlandığı yıl.
1961 Samuel Beckett’le birlikte Formenter Ödülü’nü kazandığı yıl. Bu aynı zamanda ödülün ilk kez verildiği yıldır ve Borges ödülü kazanan ilk yazardır.
H. Bustos Domecq Adolfo Bioy Casares’le birlikte yazdığı dedektif hikâyelerinde kullandığı takma isim. Seis Problemas Para Don Isidro, (Don İsidro İçin Altı Problem), 1942.
Alef İbraniceye ve Kabala’ya duyduğu ilgiden dolayı bu ismi verdiği kitap. 1949’da yayınlandı.
Yedi Gece Düşlerin, düşüncelerin, söylencelerin atlasında Büyük İskender’den Harun Reşid’e, Vergilius’tan Shakespeare’e, Dante’den Freud’a, Cervantes’ten Marco Polo’ya uzanan bir anlatı yolculuğu… (Kitabın arka kapağından)
Babil Kitaplığı Franco Maria Ricci’nin editörlüğünde Borges tarafından hazırlanan fantastik edebiyat dizisi. Dizinin adı Borges’in aynı isimli hikâyesinden alındı. 1975-1985 yılları arasında yayınlandı ve şimdiden bir edebiyat klasiği sayılıyor. Tamamı Dost Kitabevi Yayınları tarafından Türkçe’ye çevrildi. Bu diziden seçilmiş 19 öykü Açık Radyo’nun 14. yayın döneminde Amma Hikâye! programında seslendirildi.
Kum Kitabı 1975’te yazdığı son öykü kitabı. Bu kitabın yazıldığı yıllarda neredeyse tümüyle kör olan Borges, tüm öyküleri kafasında oluşturup sekreteri Maria Kodama’ya dikte ettirerek yazdı.
Obur Okur Babil Kitaplığı dizisinin editörü Franco Maria Ricci’nin Borges için yaptığı tanımlama.
Maria Kodama Sekreteri. Sonradan eşi. Evlendikten kısa bir süre sonra Borges karaciğer kanserine yenik düştü.
Cenevre I. Dünya Savaşı’nın hemen öncesinde (1914) ailesiyle göç ettiği, çeşitli şehirlerde yaşadıktan sonra döndüğü ve 14 Haziran 1986’da, 86 yaşında öldüğü şehir.
Son Kelam Borges Buenos Aires sokaklarında dolaşırken yanına yaklaşan bir gazeteci sorar; “Siz Borges misiniz?” Borges’in yanıtı çok kısadır: “Bazen…”
Göksenin Göksel
- Zeno’nun paradoksları: Parmenides’in felsefi doktrinini, çoğulluk ve değişimin, algılarımızın tersine, var olmadığını ve özellikle de hareketin sadece bir illüzyondan ibaret olduğu desteklemek amacıyla Elealı Zeno tarafından ortaya atılmış paradokslardır.↩︎
- Güney Amerika’da ‘kovboy’ anlamında kullanılır.