Biyoyakıt

biyokütleden elde edilen sıvı ya da gaz halindeki yakıt. Biyoyakıt, küresel ısınma tehdidine karşı alternatif mücadele yollarından biri olarak insanlığın önüne getirilen ve büyük bir hızla uygulamasına geçilen bir ‘çözüm’ mekanizması. Bununla birlikte, özellikle 2005 yılından başlayarak birbiri ardından yayınlanan ve sayıları gittikçe artan bilimsel raporlar, biyoyakıtın bir çözüm olmak şöyle dursun, aksine, sorunları katlayacak artıracağını ortaya koyuyor. Küresel ısınmaya yol açan seragazı salımlarını azaltmak ve fosil yakıtlara bir alternatif oluşturarak enerji güvenliğini arttıracağı öne sürülen biyoyakıt, büyük bir tartışmanın odağına oturacak gibi görünüyor.

Biyodizel, Dizelin Kendisinden Çok Daha Zararlı!

Eldeki en taze örnek, 2007 güzünde yayımlanan bir araştırma: Ozon tabakası üzerindeki öncü çalışmalarıyla Nobel ödülü kazanmış olan biyokimyacı Paul Crutzen’in de aralarında bulunduğu uluslararası bir bilim insanları topluluğunun 2007 Ekimi’nde yayımladığı bu araştırmada biyoyakıt üretiminde açığa çıkan azot oksit (N2O) salımları yüzünden, biyoyakıtların küresel ısınmaya fosil yakıtlardan daha fazla katkıda bulunduğu yolunda çarpıcı bulgular yer alıyor.¹

2005 ve 2006 yıllarında da biyoyakıtın gezegen için petrolden çok daha zararlı olduğunu açıkça ortaya koyan BM raporları yayınlanmıştı. Malezya, Endonezya gibi ülkelerde doğal yağmur ormanlarının ve ormanların yakılıp kesilerek onların yerine Avrupa pazarının arabaları için biyodizel üretecek palmiye, şekerkamışı vb. ürünlerin ekimine gidilmesi, yağmur ormanlarının çok kısa sürede ortadan kalkmasına yol açacağı bu raporlarda ortaya konuyordu. Bunun küresel ısınma üzerinde büyük bir hızlandırıcı etki yapmasının yanı sıra, kendilerine barınacak yer kalmayan orangutan gibi primatların soylarının tükenmesini hzlandıracağı da çeşitli raporlarda ortaya konuyor.²

Artı geri besleme mekanizmalarının tetiklenmesi sonucu, bu durumun daha da kötüleşeceği belirtiliyor. Örneğin, hem ağaçların kendileri, hem de üzerinde durdukları turba denen bitki örtüsünün karbondiyokside dönüşmesi sözkonusu. Bir Hollanda danışmanlık firmasının araştırmasının sonuçları, her bir tonluk palmiye yağının, 33 ton karbon diyoksit emisyonuna yol açtığını gösteriyor; yani, palmiye yağından elde edilen biyodizel, iklim değişikliği üzerinde normal dizelin 10 katı daha fazla etkili oluyor ve zarara yol açıyor. (Bkz; Küresel ısınma)

Biyoyakıt endüstrisi dünyanın her yerinde benzer etkilere sebep oluyor. Brezilya’da şekerkamışı üreticileri cerrado denen bodur bitki habitatına giriyor, soya üreticileri Amazon yağmur ormanlarını tarumar ediyor, Malezya’da palmiye yağı plantasyonları her yıl yağmur ormanlarının yüzde 0.7’sinin yok olmasına sebep oluyor.

‘Yersizlik’, açlık ve isyan

Önemli bir başka sorun da, ‘yersizlik’ meselesi. Yapılan hesaplara göre, tüm araçlarda biyoyakıt kullanılacak bir düzene geçilebilmesi için yalnızca Birleşik Krallık’ta ekilebilir toprakların tamamından daha fazlasının sadece biyoyakıt ürünlerine (örneğin kolza yağı) ayrılmasına ihtiyaç oluyor.

Bütün bunlara, yükselen tahıl fiyatları ve buna bağlı olarak ufukta beliren açlık ve isyan tehlikelerini de eklemek gerekiyor. Örneğin, 2007 baharında Meksika’nın birçok bölgesinde tortilla (ekmek) fiyatlarının yüzde 50’den fazla fırladı ve kitleler de bunu protesto için sokaklara döküldü. Meksika’da işçiler ve yoksul halkın temel yiyecek maddesindeki bu büyük fiyat artışını kısmen ‘etanol etkisi’ne bağlamak mümkündü. Yani, ABD’de petrol ürünlerine alternatif olarak mısır bazlı etanole tehacüm olması idi. ABD’de de etanol etkisi, diğer tahılların, büyük ve küçükbaş hayvanların, kümes hayvanlarının fiyatlarında da sıçramalara neden oldu.

Sonuçta, saygın tarım iktisatçılarının bazılarına göre, biyoyakıtların dünyanın dört bir yanında ‘yoksulları açlığa mahkûm etmesi’ muhtemel. Çünkü, örneğin Sahra-altı Afrika ülkelerinde manyok gibi temel besin maddeleri ekimi, yerlerini ayrıcalıklı, zengin kesimlerin araba ihtiyaçları için ethanol üretimine bırakması, Güneydoğu Asya’da yağmur ormanlarının kesilip yakılarak yerlerini ethanol üretecek palmiye gibi bitkilerin ekimine bırakması, ABD’de enerji (mazot) yoğun endüstriyle üretilen mısır bazlı etanolün de ilavesiyle bütün sürecin iklim yıkımına yol açması sözkonusu.³

Ne var ki, bitkiler gibi hızla kendini yenileyebilen herşeyden kolayca elde edilebilen biyoyakıtlar her yerde, özellikle otomotiv taşımacılığında büyük rağbet görüyor; biyoyakıt endüstrileri de, doğabilecek zararlara ilişkin tüm rapor ve yorumlara rağmen Avrupa, Asya, Kuzey ve Güney Amerika kıtalarında son derece hızlı bir büyüme gösteriyor. Bitkilerden elde edilecek yağ, insanlarla otomobiller arsında amansız bir yarışa yol açmakta. Bu yarışı insanların ve çevrenin kaybedeceği söylenebilir.

Ömer Madra